Amerikan uçak yapımcısı Boeing firması, 2023 Dubai Havacılık Fuarında yıldızı parlayan uçak üreticisi oldu.
Bütün dünyayı saran Covid-19 salgınının etkilerinin aşama aşama giderilmesiyle havacılık fuarları da normal programına geri döndü.
Havacılık fuarları, geleneksel olarak, çift sayılı yıllarda Londra-Farnborough ve Singapur’da, tek sayılı yıllarda da yaz başında Paris-Le Bourget ve sonbaharda Dubai’de düzenleniyor.
Yarın sona erecek olan 2023 Dubai Havacılık Fuarı, özellikle Gazze’deki mevcut istikrarsızlığın pek de etkilemediği Körfez ülkelerinden gelen uçak siparişlerinin geri dönüşüne işaret etmesi bakımından umut verici oldu.
Emirates
Ev sahibi Emirates firması, filosunda bulunan ve üretimi artık durdurulan Airbus A380’lerinin yerini almak üzere 90 adet Boeing 777X uzun menzilli jet ve 5 adet B787 Dreamliner için dev bir sipariş verdiğini duyurarak açılışı yaptı.
Birleşik Arap Emirlikleri havayolu şirketi, aynı zamanda, Fransa’da üretilen koltuk, iniş takımı ve frenlerin tedariki için Safran ve uçak içi eğlence sistemi için Thales ile sözleşme imzaladı.
Boeing 777X programındaki beş yıllık gecikmeden şikâyetçi olan Emirates’in patronu Tim Clark, motor üreticisi Rolls-Royce’un Trent XWB-97 motorunun bakım programını iyileştirene kadar Airbus A350-1000 siparişini durdurduğunu bildirdi.
Tim Clark, bakımlar arasındaki sürenin çok kısa olduğu ve bunun da işletme maliyeti üzerinde etkili olduğunu düşünüyor.
Emirates, bununla birlikte, farklı bir motorla çalışan 15 adet daha A350-900 için sözleşme imzaladı. Bu uçaklardan 50’si halihazırda Airbus’a sipariş edilmiş durumda.
Flydubai
Emirates gibi BAE’nin diğer havayolu şirketi Flydubai de 30 adet B787-9 siparişi vererek Boeing’in yüzünü güldürdü. Başkanlığını Şeyh Ahmed bin Said El-Maktum’un yaptığı düşük maliyetli Flydubai, şimdiye dek ağırlıklı olarak Afrika ve yakın Asya’ya hizmet vermek için 80 adet B737 orta mesafeli uçak kullanıyordu.
Flydubai, B787 ile vites değiştiriyor ve küresel bir ağa sahip olduğunu kabul edebilecek, ancak bu, sadece Emirates’in ağını tamamlayıcı nitelikte olacak!
Boeing, bunun dışında, Fas Havayolları Royal Air Maroc’tan iki adet Boeing 787-9 siparişi aldı.
Amerikan firması, düşük maliyetli havayolu şirketi Sun Express’in beş uçak opsiyonu ve kırk uçak daha satın alma hakkı ile birlikte 45 adet Boeing 737-8 MAX için sözleşme imzaladı.
Türk bayrağı altında faaliyet gösteren bu Lufthansa-Türk Hava Yolları ortak girişimi, Doğu Avrupa’da güçlü bir varlığa sahip. Kazakistan’ın SCAT Havayolları da yedi adet Boeing 737-8 siparişi verdiğini açıkladı.
737 MAX’lar Etiyopya’ya geri dönüyor
Etiyopya Havayolları da 20 Boeing 737-8 MAX ve 11 Boeing 787-9 Dreamliner uzun menzilli jet siparişi verdi.
Etiyopya, 737-8 MAX’lerinden birinin düşmesi ve dünya çapında bu uçakların yere indirilmesinden yaklaşık beş yıl sonra, tasarım kusurunun Boeing tarafından tamamen düzeltildiğini doğrulayıp onayladı ve böylece bu uçağa güven tazeledi.
Çin havayolu firmaları ise hâlâ B737 MAX uçaklarından uzak duruyor.
Airbus
Avrupalı uçak yapımcısı Airbus ise Letonya’nın bayrak taşıyıcı ulusal havayolu airBaltic, fuarın ilk gününde 30 Airbus A220-300 daha sipariş ettiğini duyurdu. Bu ek sözleşme ile havayolu şirketinin kesin sipariş defteri 80 uçağa ulaştı. Bu da airBaltic’i dünyanın en büyük A220-300 operatörü yapıyor.
Etiyopya Havayolları da mevcut 22 uçaklık filosuna veya teslim edilmekte olanlara eklenecek olan 11 adet A350-900 için Airbus ile mutabakat zaptı imzaladı.
Airbus, “Etiyopya, bu taahhüdüyle, A350 için önde gelen Afrikalı müşteri konumunu teyit ediyor” açıklamasını yaptı.
Mısır’ın bayrak taşıyıcı ulusam havayolu Egyptair ise Airbus ile 10 adet geniş gövdeli A350-900 için kesin bir sipariş imzaladı. Bu sipariş Avrupalı uçak üreticisinin sipariş defterinde “tanımlanmamış müşteriler” başlığı altında yer alıyor.
Bölgesel uçak üreticisi İtalyan-Fransız ortaklığı ATR, 10 adet ATR 72-600 siparişi için bir mutabakat zaptı imzaladı ve leasing şirketi Abelo ile on uçak için opsiyonlu olarak anlaştı. Körfez ülkeleri, coğrafi yapıları bu tür havacılık için uygun olmadığından bölgesel uçaklar için iyi müşteriler değil!
Yüzyılın anlaşması
Yüzyılın anlaşmasının Türkiye’den gelmesi bekleniyor. Türk Hava Yolları’nın hava taşımacılığında Körfez taşıyıcıları ile eşit düzeyde liderlerden biri olmak için uzun zamandır beklenen birkaç yüz uçaklık sözleşmesi ilerleme kaydetti ve halihazırda bir prensip anlaşmasına konu oldu.
Havacılık kaynakları, THY ve Airbus yetkililerinin bir araya gelerek, THY’nin tarihindeki en büyük sipariş olacak uçak alımını görüştüklerini belirtiyor.
Siparişin 75 adet uzun menzilli, geniş gövdeli A350-900 ve 15 adet A350-1000, kargo versiyonu olan beş adet A350F ve 250 adet A321neo orta menzilli uçaktan oluşması bekleniyor.
Taipei Borsası’ndan yapılan duyuruya göre, Tayvanlı Eva Air, Boeing 777-300ER filosunun bir kısmını Avrupalı rakibi Airbus A350 ile değiştirmek için 18 adet A350-1000 ve 15 adet A321neo sipariş etme niyetinde olduğunu açıkladı.
Motor üreticileri
Motor üreticileri de geri kalmadı. CFM International (Safran-General Electric ortak girişimi) Air Arabia’dan bir sipariş aldı. Birleşik Arap Emirlikleri’nin düşük maliyetli havayolu şirketi, 2025 yılından itibaren teslim edilecek 120 Airbus A320neo ailesi uçaktan oluşan gelecekteki filosuna güç sağlamak üzere Fransız-Amerikalı üreticiye 240 motor sipariş etti. CFM, bu sipariş için, Pratt & Whitney ile rekabet halindeydi.
14 bin uçak
Airbus, 2023 Dubai Havacılık Fuarı öncesinde, yılbaşından bu yana 1.280, Boeing ise 965 sipariş almıştı.
İki dev üreticinin toplam sipariş defteri, halihazırda teslim edilecek 14 bin uçaktan oluşuyor ve bu da mevcut hızda on bir yıldan fazla üretim anlamına geliyor.
Airbus, geçen Haziran ayında Paris Havacılık Fuarından önce duyurduğu tahminlerinde, ticarî uçak sayısının 20 yıl zarfında ikiye katlanarak, bugünkü 22 bin 880’den 2042’de 46 bin 560’a çıkacağını öngörmüştü.
Boeing’e göre, siparişlerin yüzde 65’i hava trafiğinin artmasına, yüzde 15’i de filo yenilemesine bağlı olacak.
Ceyhun Ergüven (Ajans Bizim)
